Glisemik indeks

Karbonhidratların kan şekerini yükseltme etkisine glisemik indeks adı verilir. İnsülin salgısını arttıran besinler “glisemik indeksi yüksek” besinlerdir. Glisemik indeks; aynı miktarda karbonhidrat içeren farklı gıdaların vücutta oluşturduğu farklı kan şekeri yükselmesidir. Bunun nedeni, yiyeceklerdeki karbonhidratların sindirim sisteminden farklı hızlarda emilmesidir. Glisemik indeksi yüksek olan besinler muz, üzüm, kavun, karpuz, incir, havuç ve haşlanmış patatestir. Bu meyveleri seyrek olarak tüketmeli, havuç ve patatesi de yemek içinde karışmış olarak yemeliyiz. O zaman kan şekeriniz hızlı yükselmez. Glisemik indeks karbonhidratın türüne ve içinde bulunduğu gıdadaki lif oranına, gıdanın sıvı veya katı oluşuna, o öğündeki yağ miktarına göre değişir. Glikoz glisemik indeksi en yüksek olan gıda maddesidir. Bal ve sofra şekeri yine kan şekerini yükseltme etkisi çok fazla olan yiyeceklerdir. Bu tür gıdalardan kaçınmamız gerekir.

Glisemik endeks

Her yiyeceğin yemek sonrası kan şekerini yükseltme hızları farklıdır. Basit bir tanımla yaparsak, yiyeceklerin yemek sonrası kan şekerini farklı olarak yükseltme hızlarını “glisemik indeks” olarak tanımlarız.

Glisemik indeksi etkileyen etmenler arasında yiyeceğin yapısı ve yiyeceklere uygulanan işlemler yer alır. Mideyi daha çabuk boşaltması ve emilip kana daha çabuk geçmesi nedeniyle iyi pişmiş nişastalı besinlerin glisemik indeksi, az pişmişlerden daha yüksektir. Piştikten sonra bekleyen besinlerin glisemik indeksi düşer. Meyve; meyve suyundan, pirinç pilavı; pirinç çorbasından daha düşük glisemik indekse sahiptir. Yağ ve protein içeren yiyecekler, glisemik indeksi yüksek yiyeceklerin mideden boşalmasını ve emilimini geciktirerek bu besinlerin glisemik indekslerini düşürür. Örneğin dondurma, muhallebi gibi sütlü tatlıların glisemik indeksi; baklava, şekerpare gibi hamur tatlılarının glisemik indeksinden düşüktür.

Aşağıdaki tabloda besinlerin glisemik indeksleri gösterilmektedir.

Kaynak:

1. Diyet Uzmanı Sevgi eylan Bakım. Özel Gayrettepe Florence Nightingale Hastanesi Diyet uzmanı.

2. Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi. Harvard Health Publications:
   Web adresi: http://www.health.harvard.edu/newsweek/
   Glycemic_index_and_glycemic_load_for_100_foods.htm